Բանականությունը /դիանոյա/ պլատոնիկները համարում էին գիտենալու միջանկյալ, հավատից անհամեմատ ավելի բարձր մակարդակ, ու պատմության մեջ իրենց ոգեշնչող Պլատոնի հետ մեկտեղ մտել են սեփական՝ նախկինում աշխարհի այդ մասում աննախադեպ բանականության առկայությամբ: Էն աստիճան, որ մենք մինչև հիմա փիլիսոփայություն ասելով շատը հասկանում ենք առաջին հերթին հենց դիանոյա ներառող զբաղմունք: Դիանոյան սկսվումա, երբ մենք սկսում ենք սեփական խելքով մտածել, ու սեփական ինտելլեկտի օգնությամբ ճանաչել մեզ շրջապատող աշխարհը: Երբ մեզ հավատը արդեն հերիք չի, ավելին, երբ սկսում ենք լրջորեն կասկածել, որ մեզ պատմած հեքիաթները իրականում գոյություն ունեն, ապացույցներ ու խելքին մոտ բացատրություններ փնտրել մեզ շրջապատող իրականությանը, ու նոր ձեռք բերած գիտելիքները անմայման փորձարկել, եթե ոչ անմիջականորեն, ապա գոնե սեփական ուղեղում համեմատելով դրանք այլընտրանքային գիտելիքների ու գաղափարների հետ: Երբ սկսում ենք քննարկել, բանավիճել, ապացուցել սեփական մտքերը նաև ուրիշներին, երբ սկսում ենք հասկանալ, թե ինչա տրամաբանությունը, ու գնահատել այն մեզ և ավելի բանական դարձնելու համար:
Հավատից բարձր չտեսնող մարդկանց հետ դիանոյայի տեսանկյունից վիճաբանելը ռեսուրսատարա ու անհեռանկարային: Մեկա իրանցն են առաջ բրդելու՝ հաճախ շատ աղմկոտ, կոպիտ ու էթիկապես տգեղ միջոցներով: Ասելա թե նորմալ շփման համար պետքա իջնել հավատի մակարդակի՝ գերադասաբար զրուցակցի հետ նույն հավատի, կամ գոնե նրբանկատորեն ոչ մի կերպ չվտանգել զրուցակցի հավատալիքները: Բայց միևնույն ժամանակ երևի ամենամեծ հաճույքներից մեկնա այլ բանական մարդկանց հետ շփվելը, ու ամենևին կարևոր չէ թեմայի մասին նույն կարծիքի լինել:
Ամենաբարձր գիտենալու մակարդակի, նոեզիսի մասին, վաղը: Եթե ավելի լավ թեմա չգտնեմ, բնականաբար:
No comments:
Post a Comment